Những ngày cuối tháng 6 vừa qua, ngày hội văn hóa thể thao các dân tộc huyện Đăk Hà đã diễn ra trong không khí sôi nổi, thu hút sự tham gia của trên 300 nghệ nhân đến từ 11 xã, thị trấn trên địa bàn huyện Đăk Hà. Một không gian văn hóa đậm sắc màu truyền thống, đa bản sắc các dân tộc, hội tụ đầy đủ những nét độc đáo, riêng biệt của các dân tộc anh em trên địa bàn đã được thể hiện trong ngày hội.

Liên tiếp nhiều năm liền, Đăk Hà là một trong số ít địa phương của tỉnh Kon Tum duy trì được việc tổ chức ngày hội văn hóa -  thể thao các dân tộc. Bà Phạm Thị Thương – Phó Chủ tịch UBND huyện Đăk Hà chia sẻ: Việc duy trì tổ chức ngày hội văn hóa-thể thao các dân tộc trên địa bàn huyện mang ý nghĩa hết sức sâu sắc, vừa bảo tồn, khai thác, tái hiện và giới thiệu các giá trị văn hóa truyền thống dân tộc, vừa làm phong phú thêm các hoạt động trong đời sống văn hóa, tinh thần, tâm linh của nhân dân các dân tộc trong huyện, củng cố khối đại đoàn kết các dân tộc. Ngày hội văn hóa-thể thao các dân tộc còn  là dịp để mỗi địa phương đẩy mạnh thực hiện phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, “Toàn dân rèn luyện thân thể theo gương Bác Hồ vĩ đại”, góp phần xây dựng, phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

Đến với Ngày hội Văn hóa thể thao năm nay, các đoàn nghệ nhân đều có sự chuẩn bị kỹ lưỡng, đầu tư chu đáo, phát huy hết tinh thần trách nhiệm và nhiệt tình tham gia mọi hoạt động được tổ chức trong ngày hội. Cũng là sự hội tụ mọi nét đẹp văn hóa các dân tộc, nhưng khác với mọi năm, năm nay ngày hội văn hóa thể thao được huyện tổ chức với nhiều nội dung phong phú hơn, bên cạnh việc tổ chức thi đấu các môn thể thao truyền thống như: bắn nỏ, đi cà kheo, kéo co; liên hoan giao lưu trình diễn cồng chiêng và biểu diễn trang phục dân tộc; chế tác nhạc cụ truyền thống; liên hoan văn hóa ẩm thực, huyện còn mở rộng một số nội dung như thi tạc tượng gỗ dân gian, tổ chức chương trình sắc màu văn hóa thông qua lễ hội đường phố. Nghệ nhân A Thui ở làng Long Loi – Thị trấn Đăk Hà phấn khởi chia sẻ, nhiều năm liền ông đều tham gia Ngày hội văn hóa do huyện tổ chức, nhưng năm nay thấy hào hứng và nhộn nhịp hơn mọi năm. Riêng phần thi tạc tượng gỗ thì đây là lần đầu tiên ông tham gia. Mặc dù trước đây ông không biết cách tạc tượng, nhưng ông và người cháu trong làng là A Yan cũng mạnh dạn đăng ký thi. Lần đầu làm thấy xấu lại làm lại, rồi cứ người này người kia góp ý sửa từng chi tiết cho phù hợp, trong vòng 4 ngày, ông và người cháu đã hoàn thành tác phẩm “Tượng người múa trống. Theo ông, khó nhất là tạc khuôn mặt, làm sao để đôi mắt toát lên được nét đặc trưng, toát lên được cái hồn của người dân tộc mình. Từ một khúc gỗ vô tri vô giác, vậy mà với sự tỉ mỉ và khéo léo đã dần dần lột xác để trở thành một bức tượng sống động, gần gũi và thể hiện đúng bản sắc dân tộc mình, đó là điều mà ông A Thui tâm đắc nhất sau khi hoàn thành tác phẩm của mình.

Không chỉ tham gia thi tạc tượng, ông A Thui còn tự tay chế tác 2 loại nhạc cụ là Đàn nước và Đàn Ting Ning hai dây để dự thi. Đây là niềm đam mê và cũng là mong muốn được tái hiện, giới thiệu nét văn hóa truyền thống độc đáo của đồng bào Ba Na để mọi người biết và giữ gìn những loại nhạc cụ đặc sắc này. Vì có những loại nhạc cụ đến nay ít ai biết tới như đàn nước, khi mà trước đây nhạc cụ này được đặt ở những khu vực có nguồn nước ở trên nương trên rẫy, phát ra tiếng nhạc nhờ sử dụng sức nước để đuổi chim chuột phá hoại cây cối, đồng thời giúp người dân lần theo tiếng đàn mà khỏi bị lạc đường khi trời tối. Bên cạnh chế tác nhạc cụ độc đáo đàn nước của nghệ nhân A Thui, nhiều nhạc cụ truyền thống khác cũng được bà con đồng bào các DTTS trên địa bàn huyện Đăk Hà chế tác và biểu diễn trong ngày hội như đàn Ting ning, Tơ rưng, Klông Pút…Riêng tiết mục biểu diễn của 2 nghệ nhân Y Pin (53 tuổi) và Y Định (54 tuổi) cùng ở làng Ling La (xã Đăk Psi) với chiếc đàn Klông Pút do chính tay hai nghệ nhân chế tác được đánh giá cao đã nhận được sự khen ngợi của Ban giám khảo cũng như những lời trầm trồ thán phục của người dân. Tiếng đàn lúc trầm bổng, lúc thánh thót, với giai điệu nhịp nhàng, mộc mạc nhưng sâu lắng và da diết lòng người. Bà Y Pin chia sẻ: Klông Pút là nhạc cụ luôn được người Xê Đăng ở Đăk Psi sử dụng để biểu diễn tại các lễ hội của làng như lễ hội mừng lúa mới, lễ hội mừng nhà rông mới, ngày hội đại đoàn kết các dân tộc… Không chỉ biểu diễn cho bà con dân làng xem, bà Y Pin, Y Định còn tích cực truyền dạy cách chế tác và biểu diễn nhạc cụ truyền thống này cho người trẻ trong làng.

Các nghệ nhân trình diễn nhạc cụ Krông Pút

Sôi động và không kém phần hào hứng trong ngày hội phải kể đến hoạt động giao lưu thi đấu các môn thể thao truyền thống mang đậm bản sắc văn hóa của người dân tộc thiểu số sinh sống trên địa bàn huyện, như Kéo co, Đẩy gậy, Bắn nỏ. Anh A Khô ở thôn Long Loi – Thị trấn Đăk Hà vui vẻ chia sẻ: “Ở trong làng cũng thường xuyên tập luyện các môn thể thao, nhờ đó bà con rèn luyện được sức khỏe để tích cực tham gia lao động sản xuất. Hơn nữa, nhờ việc giao lưu thi đấu đã thắt chặt hơn tinh thần đoàn kết của bà con, ai cũng nỗ lực, hăng hái tham gia vào phong trào Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa, đồng thuận, chung tay xây dựng thôn làng phát triển hơn”. Ngày hội còn có chương trình giới thiệu Không gian văn hóa ẩm thực các dân tộc đã được Ban tổ chức và các thực khách đánh giá cao. Trong phần thi này, từ những nguyên, vật liệu gần gũi với đời sống thường ngày của người dân như cá suối, măng đắng, rau dớn, cơm lam, rượu cần men lá rừng, đọt mây…đã được các nghệ nhân chế biến thành nhiều món ăn ngon và hấp dẫn, mang đậm bản sắc văn hóa các dân tộc, thể hiện sinh động nét văn hóa đời thường của người đồng bào dân tộc thiểu số trong cộng đồng người dân tộc Tây Nguyên nói chung và các dân tộc huyện Đăk Hà nói riêng.

Tạo nên sắc màu văn hóa trong ngày hội văn hóa-thể thao các dân tộc huyện Đăk Hà năm nay phải kể đến hoạt động lễ hội đường phố - hoạt động được đông đảo nghệ nhân và bà con nhân dân các dân tộc trên địa bàn huyện Đăk Hà trông chờ nhất, bởi lần đầu tiên được tổ chức. Thông qua những bộ trang phục truyền thống đặc sắc, cách hóa trang độc đáo hòa vào âm vang của cồng chiêng và điệu múa xoang, lễ hội đã mang đến bầu không khí thật tưng bừng, nhộn nhịp. Khắp các nẻo đường, những chàng trai cô gái dân tộc từ các thôn làng gần xa xúng xính trong những bộ trang phục truyền thống sặc sỡ, họ trao nhau những ánh mắt nụ cười tươi vui, ấm áp. người xem được trải nghiệm, hòa mình trong những điệu múa, lời hát cùng tiếng cồng chiêng ngân vang, say đắm lòng người.

Hoạt động giao lưu, thi đấu thể thao trong Ngày hội Văn hóa – thể thaocác dân tộc huyện Đăk Hà

Liên tục nhiều năm qua, với việc tổ chức thường xuyên và nội dung, hoạt động ngày càng phong phú, đa dạng, đa sắc màu. Ngày hội Văn hóa – thể thao các dân tộc huyện Đăk Hà đã từng bước lan tỏa và thấm sâu trong cộng đồng các dân tộc huyện nhà, thực sự trở thành ngày hội để đồng bào các dân tộc gặp gỡ, giao lưu, cùng nhau hòa mình trong các lễ hội truyền thống, qua đó góp phần giới thiệu và tôn vinh các giá trị văn hóa tốt đẹp, làm phong phú thêm đời sống tinh thần của nhân dân. Góp phần khẳng định những kết quả đạt được trong sự nghiệp Văn hóa, Thể thao huyện nhà, đưa ngày hội trở thành một sự kiện có ý nghĩa chính trị, văn hoá, xã hội sâu sắc. Và thông qua các hoạt động nhằm phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết các dân tộc trong công cuộc bảo vệ và xây dựng đất nước, bảo tồn và phát huy các giá trị văn hoá trong cộng đồng các dân tộc của một huyện Anh hùng lao động trong thời kỳ đổi mới.

Tin, bài: Thu Hương

(Nguồn: Tạp chí Văn hóa, Thể thao và Du lịch số 93-2016)